Amasya Saat Kulesi ve Anadolu Türk Mimarisi
Anadolu’nun tarihi ve kültürel zenginliklerinden biri olan saat kuleleri, fonksiyonları ve mimarileriyle Anadolu Türk Mimarisi içerisinde özel bir yere sahiptir. Bu kulelerin asıl işlevi zamanı göstermek olmakla birlikte, yangın ve gözetleme gibi çeşitli fonksiyonlara da hizmet etmişlerdir. Ayrıca, resmi kuruluşların ezan saatleri yerine batıdaki gibi güneş saatleriyle çalışma düzenine geçmesine de öncülük etmişlerdir.
Amasya Saat Kulesi’nin Tarihi ve Yapısı
Amasya Saat Kulesi, Amasya’nın tarihi şehir merkezinde, Hükümet (Helkıs) Köprüsü’nün batı yanında konumlanmıştır. 1865 yılında Amasya Mutasarrıfı Şair Ziya Paşa tarafından yaptırılan bu eser, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk üç katlı hanı olma özelliğini taşımaktadır. Ancak, kule zaman içinde çeşitli değişikliklere uğramıştır. Örneğin, 1940 yılında Vali Talat Öncel tarafından bitişiğindeki ahşap Helkıs Köprüsü’nün yıkılıp betonarme olarak yeniden yapılması sırasında kuleye engel olduğu gerekçesiyle yıkılmıştır. Ancak, 2002 yılında Amasya Valisi Hüseyin Poroy tarafından aslına uygun bir şekilde tekrar yapılmıştır.
Amasya Saat Kulesi’nin Mimari Yapısı
Amasya Saat Kulesi, aslen bir minare görünümündedir. Kaide kare planlı, silindirik gövdeli ve düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır. Doğu cephesinde yarım daire kemerli bir pencere açıklığı, kuzey cephesinde ise yarım daire kemerli bir kapı ile iki pencere açıklığı bulunmaktadır. Gövde, dört yöne doğru hafifçe daralan testere dişi biçimi tuğla dizileri ile kademelendirilmiştir. Gövdenin üst kısmı silindirik bir bilezikten sonra şerefe şeklinde düzenlenmiştir. Şerefe altı üç sıra testere dişi ve aralarındaki düz tuğla dizilerinin nöbetleşerek, üst üste ve dışa doğru peş peşe taşırılması ile genişletilmiş, eşit mesafeli ince çubuk demirlerle de şerefe korkuluğu yapılmıştır. Petek niteliğindeki kısım, bir karenin köşeleri pahlanmak suretiyle kendi içerisinde, iki kademeli bir kütle halinde tamamen ahşap malzeme kullanılarak yapılmıştır.
Sonuç olarak, Amasya Saat Kulesi, tarihi ve mimari açıdan önemli bir yapıdır. Anadolu Türk Mimarisi’nin özgün örneklerinden biri olan bu kule, Amasya’nın tarihini ve kültürel kimliğini yansıtmaktadır. Tarihi dokusunu koruyarak günümüze ulaşan Amasya Saat Kulesi, şehrin simgelerinden biri olmayı başarmıştır.