Mama Hatun Külliyesi: Tarihi ve Mimari Görkem
Erzincan’ın tarihî ve kültürel mirasları arasında önemli bir yere sahip olan Mama Hatun Külliyesi, Saltuklu Beyliği’nin hüküm sürdüğü dönemde II. İzzeddin Saltuk’un kızı Mama Hatun tarafından yaptırılmıştır. Külliye, Erzurum-Erzincan kervan yolu üzerinde Tercan’da (eski adı Mamahatun) yer almaktadır. Külliye, kümbet, kervansaray, hamam ve camiden oluşmaktadır ve Anadolu’da benzeri olmayan bir plan şemasına ve mimari özelliklere sahiptir.
Mama Hatun Kümbeti ve Çevresi
Mama Hatun Kümbeti, dilimli bir gövdeye ve külâha sahip olup, çevresinde yuvarlak bir duvarla çevrili nadir görülen bir yapıdır. Kümbetin mimarı Ahlatlı Ebü’n-Nemâ b. Mufaddal’dır. Yapı, kümbet ve çevre duvarı olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır.
Kervansaray
Külliye bünyesinde bulunan kervansaray, XIII. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Kare planlı olan kervansaray, kesme taştan yapılmıştır ve eş odaklı kervansaraylar grubuna girmektedir. Bu yapı, Alara Han ve Ashâb-ı Kehf Hanı gibi yapılar arasında en büyüklerinden biridir. Kervansarayın dış duvarları dört köşede silindirik kulelerle ve cephelerde payandalarla takviye edilmiştir. Doğu cephesinde dikkat çeken bir taç kapı bulunmaktadır.
Hamam
Külliye içinde yer alan dikdörtgen planlı hamam, küçük ölçekli olmasına rağmen önemli bir yapıdır. Batıda sivri kemerli tonozla örtülü dikdörtgen bir soyunma mekânı vardır. Ortada altıgen bir havuz bulunmaktadır. Kare planlı ve kubbeli ılıklık bölümüne sahip olan hamamın sıcaklık bölümü de dikdörtgen planlı olup tonoz ve kubbe ile örtülmüştür.
Cami
Külliye içindeki cami, zamanla değişikliklere uğramış ve yıkılan yapının yerine yenisi yapılmıştır. Ancak, bu yeni yapı hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.
Mama Hatun Külliyesi, Erzincan’ın tarihî ve kültürel zenginliğini yansıtan önemli bir yapı kompleksidir. Saltuklu dönemi mimarisinin önemli örneklerinden biri olan bu külliye, ziyaretçilerine tarihi ve mimari açıdan büyüleyici bir deneyim sunmaktadır.