Mardin Ulu Cami: Mardin’in Tarihi ve Mimari İncisi
Mardin Ulu Cami, Artuklu Dönemi mimari örneklerinden biri olup, dilimli kubbesi ve minaresiyle Mardin’in sembolü haline gelmiştir. Kayıtlara göre, iki minareli olarak inşa edilen caminin bugün mevcut olan tek minaresinin kare kaidesindeki yazıt, yapım tarihini 1176 olarak vermektedir. Ancak, bugünkü minare 1888/1889 yıllarında yeni ve eklektik bir üslupla yapılmıştır. Bazı Süryani yazarlar, yapıların kiliseden çevrildiğini söylerler, ancak yapı kiliseden çevrilmemiş olsa bile, yerinde eski bir kilisenin bulunması muhtemeldir.
Mimari Özellikler
Mardin Ulu Cami, 12’nci yüzyıl Artuklu Dönemi mimarisinin temel özelliklerini yansıtır. Özellikle güneydoğuda görülen, mihrap önü kubbeli enine gelişen cami plan ve formunun önemli bir örneğidir. Yapının malzemesi düzgün kesme taştır. Caminin kubbesi dıştan yivleme tekniğiyle yapılmıştır, bu da o dönemdeki yapılar arasında önemli bir teknik detaydır. Ayrıca, caminin dikdörtgen avlusunun kuzeyinde yer aldığı görülmektedir.
Mimari Planı ve Avlu
Avlunun güneyinde mihrap duvarına paralel, beşik tonozlu üç neften oluşan, mihrap duvarına yakın iki nefin kubbe ile kesildiği, enine gelişmiş, mihrap önü kubbeli bir şema görülür. Bu şema, çevredeki birçok yapı tarafından taklit edilmiş bir modeldir ve caminin önemli mimari özelliklerinden biridir. Caminin genel mimari planı ve iç düzenlemesi, o dönemdeki mimari anlayışı ve teknikleri yansıtan önemli bir örnektir.
Sonuç
Mardin Ulu Cami, sadece bir ibadethane olarak değil, aynı zamanda Mardin’in tarihini ve mimari geleneğini yansıtan önemli bir yapıdır. Artuklu Dönemi’nin mimari özelliklerini taşıyan cami, ziyaretçilere tarihi ve mimari bir yolculuk sunmaktadır. Mardin Ulu Cami, hem dini hem de tarihi açıdan önemli bir simge olup, Mardin’in kültürel mirasının önemli bir parçasını oluşturmaktadır.