Artvin’in Tarihî Hazinesi: Tibeti Kilisesi
Artvin’in mistik atmosferini süsleyen tarihî yapılar arasında özel bir yere sahip olan Tibeti Kilisesi, gizemli geçmişi ve muazzam mimarisiyle adeta bir zaman yolculuğuna davet ediyor. İsmini günümüzde kaybolmuş kitabesinden almasa da, yazılı kaynaklar ve tarihî belgeler sayesinde 899-914 yılları arasında Bagratlı prensi Aşut Koh tarafından inşa edildiği biliniyor.
Tarihî Derinlik: Bagratlı Prens Aşut Koh’un Eseri
Tibeti Kilisesi, bölgede egemen olan Bagratlı prenslerinden Aşut Koh tarafından 899-914 yılları arasında inşa edilmiştir. Bu tarihî yapı, XI. yüzyıldan sonra bölgenin önemli dini merkezleri arasında anılmış ve XII. ile XV. yüzyıllarda onarımlar görmüştür. Aşut Koh’un bu kiliseyi inşa etmesi, dönemin mimari zevkini ve sanat anlayışını yansıtan önemli bir adımdır.
İslamiyetin Etkisi: Kiliseden Camiye Dönüşüm
Kilise, bölgenin İslamiyeti kabul etmesiyle birlikte cami olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ancak, 1885 yılında kubbesine ve haç kollarına yıldırım düşmesi sonucu hasar görmüş ve 1889 yılında terk edilmiştir. Bu olay, kilisenin dönemindeki doğal olaylara karşı verdiği mücadeleyi simgeler.
Restorasyon ve Terk Ediliş: Tibeti Kilisesi’nin Kaderi
1953 yılında kubbesi çöken Tibeti Kilisesi, maalesef iyice harap bir hale gelmiştir. Ancak, köy içinde bulunan manastırın kilise ve şapeli günümüze kadar ulaşmıştır. Kilise, günümüze serbest haç planlı olarak gelmiş olup, dıştan 26.00×25.50 m. ölçülerindedir. Güney haç kolu ise 7.20×5.00 m iç ölçülerinde, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen plana sahiptir.
Mimari Zarafet: Plastik Süslemeler ve Freskler
Tibeti Kilisesi’nin mimarisinde dikkat çeken özelliklerden biri, dış cephesinde zengin plastik süslemeler ve iç mekanlarda yer alan fresklerdir. Plastik süslemeler genellikle bitkisel motiflerden oluşurken, apsis penceresi çevresindeki süsleme ise sepet örgüsü şeklinde dikkat çeker. İç mekan sütun altlıkları ve başlıkları, çeşitli plastik motiflerle süslenmiştir, bu da kilisenin estetik dengesini vurgular.
Şapel ve Benzerlikleri: Kilise ile Paralel Yapı
Tibeti Kilisesi’nin yanında bulunan şapel, kuzey haç kolunun kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen plana sahiptir. Kuzey cephe yuvarlak kemerlere sahip arkadlarla hareketlendirilmiştir. Her ne kadar kuzey ve batı duvarları tamamen yıkılmış olsa da, kilise ile benzer bir malzeme ve teknik kullanılarak inşa edilmiştir.
Sonuç: Tibeti Kilisesi’nin Geçmişi ve Geleceği
Tibeti Kilisesi, Artvin’in zengin tarihine ve kültürel mirasına ışık tutan önemli bir yapıdır. Bagratlı prensi Aşut Koh’un bu eseri inşa etmesi, kilisenin özel mimarisindeki estetiği ve dini önemini vurgular. Günümüzde harap olsa da, bu tarihî kilisenin geçmişiyle barışık bir şekilde yaşaması ve gelecek nesillere aktarılması, Artvin’in kültürel zenginliğine katkı sağlamaktadır.