Balıkesir’in Tarihî Mirası: Aya Nikola Kilisesi
Balıkesir’in tarihi zenginliklerinden biri olan Aya Nikola Kilisesi, Alibey (Cunda) Adası’nın önemli yapıları arasında yer alır. Rum Ortodoks cemaati tarafından 1873 yılında inşa edilen bu kilise, adanın en büyük ve önemli kiliselerinden biridir.
Tarihî Kökenler ve İnşa Süreci
Aya Nikola Kilisesi, Anakent (Metropol) Kilisesi olarak eski temeller üzerine yapılmıştır. Adanın Rum nüfusunun çoğunluk olduğu dönemde, 8.000 ila 10.000 kişilik bir nüfusa hizmet veriyordu. Kilise, Koruyucu Baş Melekler Cebrail ve Mikhail’e adanmıştır ve hala adanın en önemli anıt yapılarından biridir.
Mimari Özellikler
Neo Klasik mimari üslubunda yapılan Aya Nikola Kilisesi, dikdörtgen planlı ve tek kubbelidir. Cephesi, tipik olarak bu üsluba özgü olan üçgen alınlık, ion başlıklı sütunlar ve kemerli pencerelerle süslenmiştir. Yapının yapımında bölgenin ünlü taş ocaklarından çıkarılan sarımsak taşı kullanılmıştır.
Restorasyon Süreci ve Koruma
Kilise binası, zaman içinde çeşitli tahribatlara uğramış ve hasar görmüştür. 1927-1928 yıllarında, binanın minaresiz bir camiye çevrildiği dönemde bazı değişiklikler yapılmıştır. Ancak 1944 depreminde hasar gören kilise terk edilmiş ve bakımsız kalmıştır.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
1976 yılında, Ayvalık ve çevresi doğal ve tarihi sit alanı ilan edilmiştir. Aya Nikola Kilisesi, 1989 yılında Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenmiştir. Kilise, 1. grup koruma altına alınmıştır.
Restorasyon ve Gelecek
Kilise binasının korunması ve restore edilmesi için çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Vakıflar Balıkesir Bölge Müdürlüğü, yapıyı ahşap malzeme ile askıya alarak koruma altına almıştır. Ancak yıllar geçtikçe bu ahşap malzeme çürümüş ve kilise korumasız kalmıştır. 2011 yılında, Vakıflar Meclisi kararıyla Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı’na tahsis edilen kilise binasının restorasyonu uzmanlar tarafından gerçekleştirilmiştir.
Aya Nikola Kilisesi, Balıkesir’in tarihî mirasının önemli bir parçasıdır ve gelecek nesillere aktarılmak üzere titizlikle korunmaktadır.