Payas Kalesi: Hatay’ın Tarihi Mirası
Hatay, tarih boyunca birçok medeniyetin izlerini taşıyan zengin bir coğrafyadır. Bu zenginlik içinde önemli bir yere sahip olan Payas Kalesi, Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi’nin batı kısmında, kıyıdan 700 metre uzaklıkta konumlanmıştır. Etrafı hendekle çevrili olan kale, tarihi ve stratejik önemi ile dikkat çeker.
Kale ve Külliye: Mimari Uyumun İncelikleri
Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi’ne oldukça yakın bir konumda bulunan Payas Kalesi, fiziki konumuyla külliyenin simetrisini oluşturan bir yapıdır. Mimar Sinan’ın kaleyi külliyenin bir parçası gibi değerlendirdiği ve planını buna göre tasarladığı anlaşılmaktadır. Bu mimari uyum, bölgenin tarihî dokusunu yansıtan önemli bir özelliktir.
Haçlı Seferleri ve Payas Kalesi’nin İnşası
Sekiz kuleli Payas Kalesi, Haçlı seferleri sırasında Cenevizliler tarafından inşa ettirilmiştir. Kudüs’e giden hacıların güvenliğini sağlamak amacıyla Tapınak Şövalyeleri’nin kontrolü altında hizmet vermiştir. Osmanlı hakimiyeti döneminde, Cenevizlilerden kalan kale, temelleri dahi onarılmayacak durumda olduğu için planına sadık kalınarak yeniden yapılmıştır. Kıbrıs’ın fethinden sonra ise Payas Kalesi, Osmanlı Devleti için stratejik bir üs haline gelmiştir.
Kaledeki İşlevsel Yapılar ve Önemli Dönemler
Payas Kalesi, yapıldığı dönemde Sürre Alaylarını, ticaret kervanlarını ve Payas Limanını koruyan bir karakol ve ileri sefer karargâhı olarak önemli bir rol üstlenmiştir. Avlu ortasında bir mescit ve kışla yapısı bulunan kalede, alt katlarda depo ve koğuşlar, üst katlarda ise merdivenle çıkılan kule ve burçlar yer almaktadır. Bu yapılar, kaleyi stratejik bir üs haline getirmiştir.
Namık Kemal ve Payas Kalesi
Vatan şairi Namık Kemal, sürgüne gönderildiği Kıbrıs’a gitmek üzere bir süreliğine Payas Kalesi’nde tutulmuştur. Bu dönemde kale, tarihe tanıklık eden önemli olaylara sahne olmuştur. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise kale, karakol ve hapishane olarak kullanılmıştır.
Sonuç: Payas Kalesi’nin Bugünkü Rolü ve Ziyaretçilere Sunulan Değer
Günümüzde tarih kokan duvarları ve anılarıyla ayakta duran Payas Kalesi, turistlerin ve tarih severlerin ilgisini çekmektedir. Hatay’ın zengin tarihini yansıtan bu kale, geçmişten günümüze uzanan önemli bir miras olarak varlığını sürdürmektedir. Ziyaretçiler, kaledeki tarihi atmosferi hissederek, geçmişe doğru bir yolculuğa çıkma fırsatını yakalayabilirler.
